Oyunun, birçok amacı vardır, bu amaçlardan bir tanesi çocuğa hayatı öğretmektir. Aşağıda 2-3 yaş arası çocuk gelişimi için derlediğim oyun ve oyuncak önerilerini bulacaksınız.
*Tüm oyunlar ve oyuncakların yetişkin denetiminde oynanması önerilir.
-Yumuşak top ile oynama (el ve ayakla)
- Boş plastik şişeleri dizip, yumuşak bir topla devirmesi için ortam oluşturma
-Büyük boncukları ipe dizme (bu tarz oyunlar mutlaka yetişkin kontrolünde oynanmalıdır)
-Delikler açtığınız bir tahtaya kalın ipleri geçirebilme (piyasada örnekleri var).
-Oyun hamuru veya kil ile oynama (çeşitli seralarda kil bulmanız mümkündür, aileler doğal olması açısından tercih edebiliyor)
- Tek parçalı yapbozlar yapma
- 3 tekerlekli bisiklete binme
- Oyun parklarında küçükler için olan tahteravalliye binme, sallanan ata binme, salıncakta sallanma, kaydıraktan kayma, tırmanma gibi oyunlar oynama(yetişkin denetiminde)
- Boya kalemleri ve kağıt ile çizimler yapmasına izin verme; gazlı kalem, sulu boya, parmak boyası
(3 yaşına geldiğinde kalemi yazma pozisyonunda tutabiliyor olmalıdır)
-Bloklar, tahta küpler, tahta bloklar, geçmeli küpler, legolar
-3 yaş dolduğunda gündüz tuvalet eğitiminin tamamlaması beklenir, görsel veya sesli kitapların bu dönemde faydası olacaktır.
-Yaptığı resimleri sorun ve anlatmasını isteyin
-Vücudunun tüm alanları belli olan bebek alarak vücudun bölümlerini sorun ve göstermesini isteyin. (ayak-bacak-eller-kollar-göbek-boyun-ağız-göz-kulak-saç açıkça belirgin olmalıdır)
Örn: Bunun gözleri nerede?
Örn: Bebeğin burnunu göstererek ‘burası bebeğin neresi?’
-Birlikte kitap okuyun, kitabın resimleri ve konusu hakkında konuşmalar yapın (karşılıklı)
-Okuduğunuz kitaplardaki karakterle alakalı tiyatro oyunları oynayın (el kuklaları ve parmak kuklalar işe yarayabilir)
-Rollere bürünüp oynamak hoşlarına gideceğinden (evcilik oyuncakları, polis oyuncakları, asker oyuncakları, marangoz oyuncakları, doktor oyuncakları, müzik aleti oyuncakları…) çeşitli rollere bürünebileceği oyuncaklar edinin.
-Eşini bulma oyunları oynayın
Örn: 2 çorap ve mendili yakın yerlere koyun, çorabı işaret edin ve aynısını bul deyin
- Renk ve rakamları öğrenmesi için kitaplar ve nesnelerden faydalanın
- Resmin aynısını bulma, aynısının yerini hatırlama, resimler arasındaki farkları bulma gibi oyunlar oynayın
-Pamuk gibi yumuşak/ tahta gibi sert nesnelere dokundurarak bu nesnelerin isimlerini ve farklarını öğretin.
Örn: bak bu yumuşak bir pamuk, bu ise sert bir tahta. Dokun bak, bu ne kadar yumuşak, oysa diğeri ne kadar da sert
-Çocuk şarkıları ve tekerlemeler öğretin
-Cd veya kasetten müzik dinleyip, müziğe uygun bir ritmde dans edebilirsiniz. Hatta o müziğe özgün 4-5 figürden oluşan bir dans üretebilirsiniz, bu dansı önce çocuğunuzla birlikte yaparken, daha sonra çocuğunuzu tek başına yapması için teşvik edebilirsiniz. Böylelikle çocuğunuz geçmişte öğrenmiş olduğu figürleri hatırlayarak, tekrar sunma fırsatı bulacaktır.
-Duyguları öğrenmek için uygun bir zaman olduğudan günlük hayatınızda sevmek, üzülmek, sinirlenmek gülmek gibi duygu kelimelerini sıkça kullanın. Duygu ifadelerinin sıkça kullanıldığı kitaplar size bu konuda yardımcı olacaktır.
Örn: oyuncaklarını fırlattığın ve kırdığın için sana kızdım. Sanıyorum ki sen de oyuncağın kırıldığı için üzüldün.
Örn: Oyuncakları toplamaya yardım ettiğin için çok sevindim.
-Çocuğunuzun bazı oyuncaklarını saklayarak, bulmasını isteyin, bulduğunda oyuncağın adını da söylemesi için teşvik edin.
Örn: Anne: Oyuncak araba nereye saklanmış bul bakalım.
Çocuk: (bulur ve getirir ve anneye gösterir)
Anne: Bu bir araba, sen de söyle.
Çocuk: Araba
*Anne bazen oyuncağı eline alıp, bu oyuncağın adı ne diye de sorabilir.
-Sesleri tanıma oyunu: çocuğun gözlerini kapatın ve çeşitli sesler çıkarın
(örn: çalan bir telefon, kapı zili, elektrik süpürgesinin sesi, su sesi).
Çıkardığınız her sesten sonra çocuğa bu sesin ne olduğunu sorun ve adlandırmasını isteyin.
-Ayna karşısında çocuğunuzla benim-senin oyunu oynayın.
Aynanın karşısına geçin; kendi burnunuzu gösterin ve ‘bu benim burnum’ deyin. Daha sonra çocuğunuzun burnunu göstererek ‘bu da senin burnun’ deyin. Vücudunuzun diğer bölümleri için de bu oyunu çocuğunuzla karşılıklı olarak oynayın.
-Sessiz sinema oyunu; Çocuğunuzun karşısına geçin, ve gün içinde rutin olarak yaptığı hareketleri söylemeden, yalnızca hareketlerinizle gösterin ve ne yaptığınızı bulmasını isteyin.
Örn: diş fırçalıyormuş gibi yapın ve çocuğunuzun ‘Dişini fırçalıyorsun’ demesine sebep olun. Eğer çocuğunuz doğru adlandıramıyorsa, anne-baba- çocuk olarak oynadığınız bu oyunda baba hareketli anlatımı yaparken, siz çocuğunuzla takım olup babasının hareketlerini adlandırabilirsiniz, böylelikle çocuğunuz oyunu daha rahat kavrayacaktır.
-Cinsiyet bilgisinin de içinde olduğu oyunlar oynayın.
Örn: Bayram ziyaretine gitmeden öce, kızlar saçlarını tarıyorlar ve elbiselerini giyiyorlar, erkekler ise yeni pantolonlarını giyip bayram ziyareti yapmak için sabırsızlanıyorlar…..
-Çocuğun daire-üçgen-kare şekillerini öğrenebilmesi için şekil tahtalarında yararlanabilirsiniz.
-Dokunarak aynısını bulma oyunu; çocuğun parmağını dairenin etrafında gezdirin ve odasında buna benzer bir şekil bulması için teşvik edin. Aynı oyunu diğer şekiller için de yapın.
-Çocuğunuz bu yaşta bazı renkleri tanır, 2-3 tane renkten obje seçin, çocuğunuzun oyuncakları arasından bunlarla aynı renk başka oyuncaklar bulup eşleştirmesini isteyin.
Örn: Mavi bir küp seçin, ve çocuğunuza ‘Oyuncaklarının arasından bu renk olanları bana ver’ deyin.
-Büyük-küçük/ aynı- farklı gibi kavramları içeren oyunlar oynayın.
Örn: 2 tane bebek alın, ve hangisi büyük diye sorun
Farklı uzunluklarda 2 kalem alın ve hangisi uzun diye sorun?
* Çocuklar 2 yaşından itibaren grup oyunları oynamaya başlarlar. Ayrıca dilin gelişmesi ile birlikte ‘-mış gibi oyun’ başlar.
Örn: eşyaları birbiriyle konuşturma, bir başka şeyi bir başka şeymiş gibi kullanarak oyun oynama….
*** Bu derlemede Birgül Bayoğlu’nun Gelişim Destek Planı kitabındaki bilgilere ve Portage erken eğitim rehberindeki bilgilere yer verilmiştir.
